Góry Świętokrzyskie to łańcuch położony na Wyżynie Kieleckiej. Z uwagi na niewysokie i przeważnie dość łatwo dostępne szczyty, są dobrym miejscem na górskie wędrówki dla rodzin z dziećmi i osób starszych. Jednak ich ciekawa przyroda, historia i zabytki przyciągają każdego, niezależnie od wieku czy statusu rodzinnego. Tym artykułem chciałbym zachęcić Was do odwiedzenia obszaru Gór Świętokrzyskich, zapraszam wiec na lekturę krótkiego przewodnika po jego ciekawych atrakcjach.

Co zobaczyć w Górach Świętokrzyskich?

Na początku lat dziewięćdziesiątych rodzice zaczęli mnie zabierać na pierwsze dłuższe wędrówki po górach. Początkowo były to Beskidy, a potem Tatry. Gdy już przeszliśmy większość szlaków w tych górach, zapragnąłem ruszyć gdzieś dalej. Do dzisiaj pamiętam, gdy w kultowej księgarni turystycznej „U Piotra” w Gliwicach kupiłem sobie mapę Gór Świętokrzyskich, gdyż to miał być kolejny cel podróży z rodzicami (niestety księgarnia obecnie już nie istnieje). W wolnych chwilach skrupulatnie planowałem wówczas trasy górskie wliczając w to dojazd ze Śląska. Niestety, z różnych powodów do takiego wyjazdu nigdy nie doszło. Kilka tygodni temu, już jako dorosły facet, miałem okazję pierwszy raz w życiu odwiedzić Góry Świętokrzyskie i uważam, że było warto 🙂

Najciekawsze miejsca w Górach Świętokrzyskich

Góry Świętokrzyskie to nie tylko ciekawe szlaki górskie, ale również interesujące muzea, czy stoki narciarskie. Niektóre z pasm znajdują się nawet na terenie Kielc. W tym artykule chciałbym Wam pokazać wybrane i, w moim odczuciu, jedne z najciekawszych miejsc Gór Świętokrzyskich.

Atrakcje Gór Świętokrzyskich

Świętokrzyski Park Narodowy

Część Gór Świętokrzyskich objęta jest ochroną w postaci parku narodowego. Obejmuje on przede wszystkim pasmo Łysogór oraz kilka mniejszych pasm. Dodatkowo ma trzy enklawy, z których najbardziej znana jest Góra Chełmowa. Park utworzono w 1950 roku i jest on jednym z 23 parków narodowych w Polsce.
Wchodząc do parku należy kupić bilet w cenie 8 zł normalny lub 4 zł ulgowy. Bilety można również zakupić online na stronie parku.

„Droga Królewska” na Święty Krzyż

Szlak na Święty Krzyż z Nowej Słupi jest jednym z najbardziej popularnych w Górach Świętokrzyskich. Nazywany jest Drogą Królewską i jest najstarszym szlakiem na szczyt. W XV wieku pielgrzymował nim Władysław Jagiełło przed Bitwą pod Grunwaldem, ponieważ to sanktuarium było wówczas najważniejszym w Polsce. Szlak ma około 2 kilometrów, a wejście lasem bukowo-jodłowym jest bardzo przyjemne i trwa około 45 minut.

Nieopodal wejścia do parku możecie zobaczyć postać pielgrzyma świętokrzyskiego Emeryka. Legenda mówi, że był on kiedyś rycerzem, który postanowił pielgrzymować do wszystkich najważniejszych miejsc na świecie. Niestety był on strasznie pyszny i w drodze do ostatniego miejsca, czyli sanktuarium na Świętym Krzyżu, chwalił się wszystkim, że jest najbardziej pobożnym człowiekiem na świecie. Gdy podążał na kolanach do góry, to w klasztorze na szczycie zabiły dzwony, wówczas rycerz wspomniał, że to na jego cześć. Po chwili zamienił się w posąg, który możecie obejrzeć dzisiaj. Zgodnie z legendą porusza on się do przodu o jedno ziarnko piasku rocznie, a gdy dotrze do szczytu, to nastąpi koniec świata.

Spacerując szlakiem, po drodze miniecie wyrzeźbione w drewnie stacje drogi krzyżowej, która zaczyna się przy kościele w Nowej Słupi.

Święty Krzyż nosi również nazwy Łysiec oraz Łysa Góra. Na wierzchołku góry znajduje się Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego oraz Muzeum Przyrodnicze Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Zanim jednak tam dotrzecie, miniecie dwa inne ciekawe obiekty.

Pierwszym jest niewielki kopiec Adama Czartoryskiego, który ma około 3 metry wysokości. Jakiś czas temu został odbudowany, a pierwotny był dużo wyższy.

Drugim z miejsc jest pogański Wał Kultowy, który ma około 2 metry wysokości i długość 1,5 km. Powstał na przełomie IX i X wieku w celach religijnych.

Pierwsza świątynia na szczycie powstała w XII wieku. Pierwszymi misjonarzami byli benedyktyni, a obecnie urzędują tam misjonarze oblaci Maryi Niepokalanej. Obecny kościół został zbudowany pod koniec XVIII wieku, a w jego wnętrzach przechowywane są Relikwie Drzewa Krzyża Świętego.

W podziemiach znajdują się krypty, a w nich mumia księcia Jeremiego Wiśniowieckiego. Strój, który ma na sobie jest współczesny, został przygotowany na potrzeby filmu „Ogniem i mieczem” i był noszony przez aktora grającego księcia. Po zakończeniu zdjeć mumię „ubrano” w ten kostium.  Mimo że mumię uznaje się za ciało księcia, to jednak nie jest to na 100% pewne. Faktem jest, że został on pochowany na Świętym Krzyżu, a ciało w krypcie jest z czasów, w których żył. Niestety nie ma zgody na wykonanie badań DNA, które pozwoliłyby uzyskać całkowitą pewność.

Jeśli będziecie kierować się ze szczytu w stronę Huty Szklanej, to kawałek za szczytem znajduje się punkt widokowy na gołoborza, czyli rumowiska skalne. Spacer do Huty Szklanej powinien zająć Wam około 30 minut. Kiedy tam dotrzecie, warto zajrzeć do jednej z miejscowych restauracji, np. Karczmy Izba Dobrego Smaku, którą opiszę w akapicie z restauracjami.

Jeśli, zaczynając wyprawę, zostawicie samochód w Nowej Słupi, to możecie wrócić tym samym szlakiem lub skorzystać z „lokalnej pierwszej pomocy” przy przewożeniu turystów z końca szlaku na jego początek, czyli TAXI Święta Katarzyna, prowadzonego przez Pana Bartka Mrożka Tel. 606 348 101.

Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi

Jakieś 2000 lat temu tereny obecnych Gór Świętokrzyskich zamieszkiwali Lugiowie. Trudnili się oni wydobywaniem i przetwarzaniem rud żelaza. W XX wieku w regionie odkryto pozostałości po wielu piecach dymarskich. Jednego z takich odkryć dokonano w Nowej Słupi, a w miejscu tym w latach sześćdziesiątych powstało muzeum. W 2021 roku oddano do użytku nowy budynek muzealny, w którym oprócz odnalezionych pozostałości pieców znajduje się wiele innych ciekawych eksponatów. Cała wystawa jest bardzo multimedialna, przez co bardzo ciekawa. Dodatkowym atutem jest ogromna realność postaci, które spotkacie na ekspozycji.

Szczegóły dotyczące muzeum znajdziecie na stronie. Bilet normalny kosztuje 20 zł, a ulgowy 12 zł.

Integralną część muzeum stanowi Centrum Kulturowo-Archeologiczne, w którym znajdują się drewniane chaty zrekonstruowane na wzór starożytnej osady z epoki żelaza. To tutaj co roku odbywają się Dymarki Świętokrzyskie – impreza poświęcona tradycji starożytnego hutnictwa.

Muzeum Minerałów i Skamieniałości w Świętej Katarzynie

Kolejną ciekawą propozycją jest Muzeum Minerałów i Skamieniałości w Świętej Katarzynie. Znajduje się tam bogata wystawa minerałów i kamieni szlachetnych z całego świata. Obejrzeć można również liczne skamieniałości, a nawet meteoryty.

Duże wrażenie robi kolekcja krzemienia pasiastego, która należy do jednych z największych w kraju. W obiekcie znajduje się również szlifiernia, w której prowadzone są warsztaty. Podczas wizyty mieliśmy okazję zobaczyć, jak szlifuje się minerały.

Wstęp do muzeum kosztuje 12 zł (bilet normalny) / 7-10 zł (bilet ulgowy). Szczegóły dotyczące muzeum znajdziecie na jego stronie.

CEMI Pracownia Ceramiki Regionalnej

Będąc w Świętej Katarzynie nie można pominąć Pracowni Ceramiki Regionalnej prowadzonej przez Monikę Iwan. Odbywają się tam warsztaty ceramiczne, w których mogą wziąć udział zarówno dzieci, jak i dorośli. Podczas krótkiej wizyty mieliśmy okazję spróbować pierwszy raz swoich umiejętności w pracy z gliną i przyznam, że było to ciekawe doświadczenie. Udało mi się wykonać kilka naczyń oraz ozdób. Podobno drzemie we mnie nieodkryty talent 🙂

Na miejscu znajduje się również niewielka Galeria Rękodzieła, gdzie każdy może znaleźć inspirację na niewielki prezent. Wszelkie informacje o warsztatach znajdziecie na stronie.

Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie

Ostatnią muzealną propozycją jest Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie. W lipcu 2021 roku został oddany nowy budynek, który z zewnątrz robi wrażenie swoim wyglądem i zmusza do refleksji.

W dniach 12 i 13 lipca 1943 roku oddziały niemieckie spacyfikowały mieszkańców Michniowa, za to, że pomagali partyzantom. W okrutnych męczarniach zginęło ponad 200 mieszkańców. Mauzoleum jest miejscem pamięci nie tylko dla Michniowa, ale także dla ponad 800 polskich wsi, które spacyfikowano podczas II wojny światowej. Podczas zwiedzania obejrzycie półgodzinny film o historii tego miejsca. Nie ukrywam, że wywołuje on poruszenie i dosłownie wbija w fotel. Zwiedzaniu mauzoleum towarzyszą silne emocje.

Wstęp jest darmowy, a szczegóły znajdziecie na stronie. Kilka tygodni temu mauzoleum zdobyło nagrodę w konkursie „Property Design Awards” w kategorii „Bryła – Obiekty Publiczne”. Serdecznie gratulujemy.

Miasto Bodzentyn

Zwiedzając Góry Świętokrzyskie warto poświęcić chwilę na odwiedzenie ciekawych miast, czy miasteczek. Moją propozycją jest Bodzentyn, w którym znajdziecie parę fajnych miejsc, a przemieszczając się między Nową Słupią, Świętą Katarzyną i Michniowem z pewnością będziecie tędy przejeżdżać. Bodzentyn uzyskał prawa miejskie w połowie XIV wieku i był on własnością biskupów krakowskich.

Największą atrakcją Bodzentyna są ruiny dawnego zamku biskupów krakowskich z XIV wieku. W 1410 roku, podczas pielgrzymki na Święty Krzyż przed bitwą pod Grunwaldem, na zamku gościł król Władysław Jagiełło. Od początku XIX wieku zamek zaczął popadać w ruinę, którą jest do dzisiaj.

Nieopodal zamku stoi kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława. Zbudowano go w XV wieku w stylu gotyckim. Ołtarz główny pochodzi z katedry wawelskiej i jest niesamowitym dziełem sztuki snycerskiej.

W Bodzentynie zobaczyć możecie pozostałości średniowiecznych murów miejskich w postaci kilku odcinków o łącznej długości około 200 metrów. Najbardziej okazały fragment znajduje się od południowo-zachodniej strony miasta. Mury w Bodzentynie powstały w XIV wieku.

Spacerując po miasteczku warto pochodzić sobie jego uliczkami i odwiedzić Górny Rynek, który jest główną częścią Bodzentyna.

Ciekawym zabytkiem jest Zagroda Czernikiewiczów z 1809 roku, która stoi nieopodal Dolnego Rynku. Jest ona oddziałem Muzeum Wsi Kieleckiej.

Mówiąc o Bodzentynie, warto wspomnieć również o cmentarzu żydowskim z II połowy XIX wieku, położonym nieopodal drogi do Świętej Katarzyny na zboczu Miejskiej Góry.

Park Rozrywki i Miniatur Sabat Krajno

Góry Świętokrzyskie są ciekawym miejscem również dla miłośników zimowych sportów, takich jak narty czy snowboard. Na tym terenie znajduje się wiele stoków narciarskich wartych uwagi, a ja chciałbym Wam polecić Sabat Krajno, który jest bardzo fajnym miejscem. Sam stok ma ponad 800 metrów długości i dysponuje dwoma wyciągami talerzykowymi, dzięki którym nie czeka się w długich kolejkach, aby wyjechać na górę. Gdy byliśmy tam w połowie stycznia, stok był bardzo dobrze przygotowany, mimo że w okolicy było bardzo mało śniegu. Dla tych, którzy dopiero uczą się jeździć na nartach dostępna jest trasa z wyciągiem taśmowym o długości 100 metrów. Oboje z żoną jeździmy na snowboardzie, ale chcieliśmy nauczyć się jazdy na nartach. Korzystaliśmy głównie z tego mniejszego stoku, na którym pod czujnym okiem instruktorki Agnieszki ze szkoły Sky Ski Sędek udało nam się przyswoić tę umiejętność.

Na miejscu znajduje się wypożyczalnia, gdzie bez problemu można dobrać potrzebny nam sprzęt, taki jak narty, deski, kaski, buty czy gogle. 

Obok stoku narciarskiego znajduje się park miniatur, gdzie można zobaczyć m.in. World Trade Center, czy Wieżę Eiffla, więc miejsce to jest również warte uwagi w sezonie letnim.

Na terenie parku działa restauracja Magia Sabatu, w której po czasie spędzonym na stoku można zjeść dobry obiad np. rozgrzewający rosół. Wszystkie informacje związane z cenami znajdziecie na stronie.

Basen w hotelu Odyssey

Po opisanych wcześniej aktywnościach warto zrelaksować się na basenie lub w saunie. Propozycją z mojej strony będzie hotel Odyssey, który położony jest nieopodal Kielc. Znajduje się tam kompleks basenów i saun, w których można się odprężyć. Nie trzeba być gościem hotelu, osoby z zewnątrz również mogą korzystać z basenu głównego, basenu solankowego, saun fińskiej, ziołowej i infrared oraz innych atrakcji.

Wstęp do części basenowo-saunowej kosztuje:
3,5h – 120 zł
cały dzień 160 zł
Szczegóły znajdziecie na stronie hotelu Odyssey.

Gdzie nocować w Górach Świętokrzyskich?

Góry Świętokrzyskie posiadają bogatą bazę noclegową, w której każdy znajdzie coś dla siebie. My skorzystaliśmy z noclegu w Zaciszu Stara Wieś w Krajnie Pierwszym (lokalizacja).

Obiekt oferuje przytulne pokoje z łazienką. Do dyspozycji gości jest dobrze wyposażona kuchnia oraz wielki salon z licznymi atrakcjami, np. bilardem. Ceny zaczynają się od 40 zł, a nam bardzo podobały się bogate śniadania, które można wykupić na miejscu. Atmosfera w Zaciszu jest iście domowa, a to za sprawą bardzo przyjaznych właścicieli. Szczegóły znajdziecie na ich stronie.

Restauracje w Górach Świętokrzyskich

Region świętokrzyski słynie z wielu dobrych potraw, a najbardziej popularną jest zalewajka świętokrzyska. Przyznam się Wam szczerze, że nigdy wcześniej nie miałem okazji próbować czegoś podobnego, ale bardzo mi smakowało. To co wyróżnia wymienione poniżej restauracje, to ogromne porcje, więc gwarantuję Wam, że wyjedziecie najedzeni.

Smaczna Chatka w Świętej Katarzynie

W Smacznej Chatce kosztowaliśmy zupy cebulowej, placka po Janicku oraz kotleta po świętokrzysku. Porcje były ogromne, a jedzenie bardzo dobre (lokalizacja).

Karczma – Izba Dobrego Smaku w Hucie Szklanej

W karczmie Izba Dobrego Smaku w Hucie Szklanej zjedliśmy pyszną zalewajkę świętokrzyską oraz jadło dla baby i chłopa. Mówiąc kolokwialnie „niebo w gębie” 🙂

Obok karczmy znajduje się ciekawa Osada Średniowieczna, więc jeśli będziecie mieć czas, to warto do niej zajrzeć (lokalizacja).

Gospoda Echa Leśne

Gospoda Echa Leśne to kolejne z miejsc, które Wam polecamy. Zakosztowaliśmy tam polędwicy z masłem czosnkowym oraz sałatkę z pieczonym łososiem. Jedzenie bardzo nam smakowało (lokalizacja).

Magia Sabatu

Będąc w parku Sabat Krajno skorzystaliśmy z miejscowej restauracji Magia Sabatu. Rosół i goły (czyli pyzy ziemniaczane) były przepyszne. Ich pizza, którą robią na miejscu, również jest bardzo smaczna (lokalizacja).

Zajazd Na Widoku

Ostatnim miejscem, z którego skorzystaliśmy był Zajazd Na Widoku położony w Krajnie Pierwszym. Zaserwowano nam tam gęsinę, która aż rozpływała się w ustach. W ciągu dnia z lokalu roztacza się ładny widok na okolicę, a po drugiej stronie szosy znajduje się punkt widokowy (lokalizacja).

Jedzenie we wszystkich powyższych miejscach było wyśmienite i rekomenduję je z czystym sumieniem.

Góry Świętokrzyskie mają do zaoferowania całą masę świetnych atrakcji, z których każdy wybierze coś dla siebie. Ja jestem pewny tego, że nie będziecie się nudzić niezależnie od tego, czy chcecie pochodzić po górach, pojeździć na nartach, czy zwiedzić ciekawe miejsca. Góry Świętokrzyskie to miejsce dla każdego.

Artykuł powstał przy współpracy z Lokalną Organizacją Turystyczną „Góry Świętokrzyskie”.