Chciałbym Wam zaprezentować niewielkie miasteczko w województwie opolskim położone nieopodal Kluczborka. Byczyna zachwyciła mnie średniowiecznym układem urbanistycznym oraz zachowanymi praktycznie w całości murami miejskimi. Byczyna jest miastem, które zapoczątkowało projekt “Miasta stojące murem”, w ramach którego odwiedzam podobne miejscowości. Zapraszam Was do lektury krótkiego przewodnika po Byczynie.

Byczyna co zobaczyć?

Pierwszy raz Byczynę odwiedziłem w listopadzie 2020 roku. Jest to typ miasteczka, które raczej zwiedza się przy okazji i z pewnością jest to fantastyczne miejsce na krótki przystanek, szczególnie jeśli znajdziecie wolną godzinę lub dwie. Możecie też dodać je do listy, gdy będziecie odwiedzać pobliski Kluczbork, który również ma ładny rynek i niewielkie stare miasto.

Byczyna uzyskała prawa miejskie najprawdopodobniej przed 1268 rokiem, a jej nazwa pochodzi od hodowli byków. Z jej powstaniem wiążą się dwie legendy. Według jednej odbywały się tam targi wołowe zwane “bykowiną”, co przełożyło się na nazwę. Druga legenda mówi o wędrowcach, którzy podróżowali tamtędy i zatrzymali się na pobliskim Wzgórzu Krzyżowym, a jedno ze zwierząt wykopało racicami naczynie ze złotymi monetami. Wspomniane wzgórze było również świetnym miejscem obserwacyjnym, skąd roztaczał się widok na całą okolicę. Wędrowcy potraktowali to jako znak i osiedlili się w tym miejscu.

Byczyna należy do jednych z najstarszych miast Śląska, ponieważ była wzmiankowana przez kronikarzy w połowie XI wieku, jako tymczasowa siedziba biskupów wrocławskich. Wzmiankowana była również w kronikach Jana Długosza.

Najpiękniejsze miejsca w Byczynie

24 stycznia 1588 roku w okolicy miała miejsce tzw. Bitwa pod Byczyną, a starły się wojsko polskie pod wodzą Jana Zamoyskiego oraz wojsko arcyksięcia austriackiego Maksymiliana III Habsburga. Z bitwy zwycięsko wyszło wojsko polskie.

W XVIII wieku w Byczynie rozwinęło się rzemiosło m.in krawiectwo, rzeźnictwo i kuśnierstwo. W ciągu swojej historii miasto było niszczone wielokrotnie przez pożary oraz wojny, z których należy pamiętać o husytach (1430) oraz wojnie trzydziestoletniej w XVII wieku.

Byczyna najciekawsze atrakcje

Największą atrakcją miasteczka jest oczywiście zachowany średniowieczny układ urbanistyczny oraz mury miejskie, które do dnia dzisiejszego można podziwiać niemal w całości. Niemniej nie są to jedyne ciekawe obiekty, które można zobaczyć na terenie miasta.

Mury obronne w Byczynie

Pierwsze kamienne mury obronne powstały w Byczynie w XIII wieku (choć niektóre źródła mówią o przełomie XV i XVI wieku), a w XIV wieku zostały podwyższone o część ceglaną. Ich łączna długość wynosi 912,5 metra i tworzą owalny kształt niezmieniony od średniowiecza. Miały do 7 metrów wysokości oraz grubość od 1,35 do 1,7 metra.

Do miasta prowadziły dwie bramy miejskie, a do czasów współczesnych przetrwały dwie wieże bramne. Pierwsza to wieża Zachodnia, zwana Niemiecką z XV wieku. Druga to wieża Wschodnia zwana Polską powstała również w tym samym okresie co pierwsza. Według innych źródeł, które znalazłem wieża Zachodnia pochodzi z XIII wieku, a w XIV wieku została nadbudowana.

W południowej części murów wyróżnia się jeszcze baszta Południowa zwana Piaskową zbudowana w XVI wieku. Z basztą związana jest postać Marii Cunitz, będącej znaną kobietą astronom, która w XVII wieku prowadziła z niej swoje obserwacje.

Nieopodal murów w północnej części można obejrzeć pozostałości dawnej fosy.

Aktualnie (rok 2022) trwa renowacja wieży Zachodniej oraz fragmentu murów położonego na południe od wieży. Z uzyskanych informacji docelowo w ciągu kilku lat planowane jest odrestaurowanie całych murów, a w wieżach i baszcie mają zostać urządzone niewielkie muzea.

Podczas kolejnej wizyty w Byczynie w lipcu 2022 roku udało mi się zajrzeć do wnętrza wieży Zachodniej.

Co zobaczyć w Byczynie?

Rynek i ratusz w Byczynie

Centralnym punktem Byczyny jest miejski rynek z ratuszem. Pierwsza budowla powstała w tym miejscu na przełomie XV i XVI wieku, a następnie przebudowano ją na styl barokowo-klasycystyczny w XVIII wieku. Niestety w 1945 ratusz uległ pożarowi i został całkowicie zniszczony. W latach sześćdziesiątych XX wieku odbudowano go.

Obecnie w jego wnętrzach znajduje się otwarta w 2011 roku Izba Tradycji, w której znajdują się eksponaty związane z historią miasta. Na ratuszowej wieży znajduje się punkt widokowy, z którego można podziwiać miasto. Oba miejsca dostępne są dla zwiedzających w godzinach pracy ratusza, natomiast w pozostałe dni jest szansa na zwiedzanie z przewodnikiem, którego znajdziecie w pobliskim Ekspozeum.

Według legendy z ratusza były podziemne tunele do kościoła św. Mikołaja oraz do pałacu w Roszkowicach. Miejski rynek otoczony jest przez kamienice, z których najstarsze pochodzą z XVIII wieku.

Kościół św. Mikołaja w Byczynie

Z obiektów sakralnych warto wspomnieć o dwóch świątyniach.

Pierwsza ze świątyń położona jest nieopodal bramy Polskiej i jest to ewangelicki kościół św. Mikołaja z XIV wieku w stylu gotyckim. Pierwsza świątynia w tym miejscu istniała już w XIII wieku i była drewniana. Początkowo kościół był katolicki, ale w połowie XVI wieku przeszedł w ręce protestantów i tak jest do dzisiaj. Wyjątkiem było kilkanaście lat na przełomie XVII i XVIII wieku, gdy świątynia na moment stała się katolicka. Do połowy XVIII wieku wokół kościoła znajdował się cmentarz, którego pozostałości zostały odkryte podczas remontu uliczek wokół niego około 10 lat temu.

Z ciekawych elementów wyposażenia należy wyróżnić chrzcielnicę, drewniany krucyfiks z 1530 roku oraz obraz Tobiasza Fendta “Zmartwychwstanie” namalowany na przełomie XVII/XVIII wieku

Kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Maryi Panny Różańcowej w Byczynie

Drugą ze świątyń jest barokowy kościół Świętej Trójcy i Najświętszej Maryi Panny Różańcowej zbudowany w latach 1765- 1767 położony przy ulicy Kościelnej nieopodal bramy Zachodniej. Kościelna wieża została dobudowana dopiero 20 lat później. Jego wyposażenie pochodzi z XVIII i XIX wieku. Wcześniej w tym miejscu istniał drewniany kościółek, który spłonął w połowie XVIII wieku.

Kaplica cmentarna św. Jadwigi w Byczynie

Nieopodal starego miasta znajduje się cmentarz, na którym można zobaczyć gotycką kaplicę św. Jadwigi Śląskiej z XIV wieku. W swojej historii kilkakrotnie ulegała pożarom, ale zawsze była odbudowywana.

Ekspozeum

Jeśli chcielibyście poznać trochę historii, albo zwiedzić miasteczko z przewodnikiem to wpadnijcie do Ekspozeum przy Krótkiej 8 (nieopodal wieży Wschodniej), które prowadzi dwóch braci. Z pewnością będziecie mogli posłuchać wielu historii oraz obejrzeć niewielkie zbiory.

Spacerując po uliczkach starego miasta można zobaczyć wiele zabytkowych domów i kamieniczek z XVIII i XIX wieku, a wyróżnić wśród nich można spichlerz z XIX wieku przy ulicy Wąskiej.

Gród Rycerski

Kilka kilometrów od miasta w Biskupicach znajduje się gród rycerski, który warto zobaczyć. Niemniej jeśli będziecie to planować, to koniecznie umówcie się telefonicznie, gdyż mogą być kolonie i nie będzie możliwości wejścia do wnętrza. Sam gród powstał kilkanaście lat temu, ale doskonale oddaje średniowieczny klimat.

Po drodze do grodu miniecie niewielki Browar w Cieniu, gdzie można kupić bardzo dobre kraftowe piwo.

Będąc w Biskupicach warto wspomnieć o jeszcze jednym ważnym miejscu, a mianowicie drewnianym kościele św. Jana Chrzciciela z 1626 roku. Jego wieża została dobudowana 150 lat później. Pierwotnie służył on ewangelikom, a w 1945 roku przeszedł w ręce katolików.

W położonych kilka kilometrów na zachód Roszkowicach znajduje się opuszczony pałac z 1845 roku. Według legendy miał mieć połączenie z miejskim ratuszem.

Zobaczenie miasteczka powinno zająć Wam godzinę, chyba że zdecydujecie się na relaks w pobliskim parku miejskim. Mi Byczyna się bardzo spodobała, ponieważ lubię takie klimaty.

Na koniec chciałbym podziękować Pani Magdalenie Olender z Urzędu Miejskiego pomoc w dostępie do wieży Zachodniej, ratusza oraz kościoła ewangelickiego.